‘500 jaar op de Rijen’

Rijen bestaat in 2024 maar liefst 500 jaar en daar wordt een documentaireserie over gemaakt. De documentaire over de geschiedenis van Rijen zal bestaan uit 10 afleveringen van ieder ongeveer 25 minuten lang. De afleveringen (waarvan er al vijf online staan) zijn te zien via lokale omroep HalloGilzeRijen. Die maakt samen met Frans Seelen verschillende afleveringen over diverse aspecten van het wonen en leven in het dorp Rijen. De afleveringen zijn te vinden op HalloGilzeRijen TV en zullen ook via Youtube, social media en via speciale presentaties bij onder meer Vita en de senioren vereniging vertoond worden.

Rijen dankt zijn naam aan de talrijke beken in de omgeving. De naam Rijen komt vermoedelijk van Rijt, dat ‘kleine waterloop’ betekent. De tot op heden oudste bekende vermelding komt voor in een akte uit het jaar 1404. Hierin is sprake van grond gelegen ’ten Rijden’. Rijen en ook de andere gehuchten den Heikant, den Hoek, het Laareind, de Vijf Eiken en de Haansberg, maken destijds deel uit van de Heerlijkheid Gilze en vormen niet meer dan buurtschappen. Ook behoort in die tijd de parochie onder Gilze.

In Rijen wordt na verloop van tijd een kapel gebouwd en in 1464 krijgen de bewoners toestemming om in deze kapel wekelijks een Heilige Mis op te dragen. In 1524 wordt Rijen een zelfstandige parochie. Het moment dat Rijen eindelijk als een zelfstandig dorp kan worden gezien. En dat is nu 500 jaar geleden.

Zelfstandig dorp

Er is veel bekend over de geschiedenis van Rijen. De lokale Heemkring Molenheide heeft hier jarenlang onderzoek naar gedaan, materiaal over verzamelt, exposities en lezingen georganiseerd en veel over Rijen gepubliceerd. Rijen bestaat eigenlijk al langer, maar zoals hierboven geschreven; sinds Rijen een zelfstandige parochie is - bij pauselijk besluit - kan Rijen dus eindelijk gezien worden als zelfstandig dorp.

Fra k Hermens vertelt: ”Het idee om hier ‘iets’ mee te gaan doen komt van Frans Seelen, onze lokale gids langs cultureel erfgoed. 500 jaar is een mooi moment om terug te kijken naar het ontstaan van wat Rijen nu is geworden. Het lokale communicatieplatform HalloGilzeRijen toont regelmatig beelddocumentaires onder de titel ‘Witte nog van vrüger” en krijgt hier veel positieve reacties op. Samen werd besloten om een documentaire te maken over de geschiedenis van Rijen. Als we alle onderwerpen die hierin benoemd moeten worden hebben vastgelegd, komen we tot de conclusie dat dit niet allemaal in één beeldverslag valt te vangen. Daarom is besloten om een serie te maken van 10 afleveringen. Zo trachten we 500 jaar geschiedenis zichtbaar te maken voor een breed publiek, maar ook dat dit overal en altijd digitaal te zien moet zijn via Youtube.”

’Geloof en hoop’

”Toen we begonnen met het verzamelen van informatie en beelden voor het eerste thema ‘Geloof en Hoop’ over religie in Rijen, kwamen we al snel tot de conclusie dat het geen feitenverhaal moest worden. De inwoners van Rijen komen centraal te staan in elk thema. Wat hebben al deze ontwikkelingen voor hen betekend en wat heeft het met hen gedaan? En eerlijk gezegd geeft dit best een ontluisterend beeld. Rijen is lange tijd ‘het lelijkste dorp van Brabant’ en Rijen is vooral een arme samenleving van boeren die een hard bestaan hebben. Later spelen de leerfabrikanten en de geestelijken onder één hoedje en zorgen ze voor onderdrukking van de arbeiders. Pas na de Tweede Wereldoorlog komt hier langzaam verandering in, mede door de komst van arbeiders van buitenaf en militairen voor de vliegbasis. Voor elke aflevering moesten steeds keuzes gemaakt worden, van wat er wel en niet werd meegenomen in het script. Historicus Kees van der Heijden controleert het verhaal en of alles wel klopt wat we zeggen. Als de voice-over tekst is ingesproken worden de beelden verzameld en bewerkt. Om het ook voor jongeren interessant te maken, spreekt Hanne Hermens (28) op verschillende locaties teksten in voor de camera. Hierdoor kunnen we voor meer afwisseling zorgen in de beeldmontage. Op dit moment zijn de eerste 5 afleveringen gereed. Deze worden (of zijn al) uitgezonden via HalloGilzeRijen tv, via de diverse social mediakanalen en altijd terug te kijken via het Youtube-kanaal van HalloGilzeRijen. We hebben al veel positieve reacties mogen ontvangen op deze afleveringen. Dit sterkt ons in de voorbereidingen van de volgende 5 afleveringen.”

Veel tijd

In de productie van deze documentaire-serie gaat heel veel tijd zitten. Ook worden er nogal wat kosten gemaakt: ”Gelukkig hebben de gemeente Gilze en Rijen en verschillende lokale sponsoren zich bereidt gevonden om ons hierbij financieel te ondersteunen, waarvoor dank. Mochten er vragen zijn dan kun je ons altijd mailen via info@hallogilzerijen.nl. We wensen iedereen veel kijkplezier toe met ‘500 jaar op de Rijen’,”aldus Frank Hermens.

Bekijk deel 1: Geloof en Hoop