In 1863 kon je voor het eerst met de trein van Breda naar Tilburg. Als je dan in Tilburg was aangekomen, kon je weer terug naar Breda, maar daarmee hield het op: je kon niet verder met de trein want meer rails lagen er niet. Dat is een gek idee. Er lagen in Nederland boven de rivieren wel wat spoorwegen, maar die waren het resultaat van plaatselijk, particulier initiatief en ze sloten niet op elkaar aan.

Tekst: Gerard Sanberg

Fotografie: Gert-Jan Remmers/Nononsens

De verbinding Tilburg-Breda was op dat moment wel uniek in Nederland, want het was het eerste traject dat door de staat was aangelegd (overigens met geld uit Nederlands-Indië). Jan Reijnders (1949) weet er alles van en schreef er uitvoerig over.

Soldaten in het gelid

Reijnders bracht zijn jeugd door in Rijen, aan het spoor. “Prachtig vond ik dat, wat er allemaal gebeurde op dat station, met die stoomtreinen. Die waren indrukwekkend! En als op zaterdag de dienstplichtige soldaten weekendverlof kregen, kwamen die in het gelid aangemarcheerd. Ze moesten zich opstellen achter blauwe bordjes met hun bestemming. In de houding! Als dat niet goed ging, moesten ze terug naar de kazerne. Balen!” Als het wél goed ging, renden ze met z’n allendoor de smalle poort het perron op en vulden vervolgens de coupés tot aan de rand, herinnert Reijnders zich.

Geen viezigheid en koeienpoep

Station Gilze-Rijen ligt in Rijen. In Gilze vonden ze dat maar niks en bij die eerste rit, toen die eerste officiële trein in Rijen stopte voor toespraken van de plaatselijke notabelen, speelde de harmonie van Gilze aan de andere kant van het spoor zo hard, dat je er geen woord van kon verstaan! Reijnders: “Minister-president Thorbecke zelf zat in die eerste trein van Breda naar Tilburg. In Tilburg werd hij groots ontvangen en via een zorgvuldig uitgestippelde route – om viezigheid en koeienpoep te vermijden - naar het stadhuis geleid. Een meegereisde journalist noteerde dat er in Tilburg zulke knappe meisjes waren.” Jaren later werd het traject Tilburg-Den Bosch ook zo officieel geopend. Bij die gelegenheid had een stel Tilburgers door dat je aan de achterkant van de wagon kon instappen. Als je dan aan de officiële kant uitstapte kreeg je ook een heldenontvangst. Reijnders: “Dus tot ieders verbazing bleven er maar mensen uit die wagon komen!”

Gihoul

Dat er überhaupt in onze provincie aan spoorwegen werd gewerkt, was te danken aan de gefortuneerde Belg Gihoul. Die wilde een railverbinding tussen Antwerpen en het Ruhrgebied, maar zo’n verbinding zou de Bredase vesting doorkruisen en dat wilde de Nederlandse regering niet vanwege de veiligheid. Pas later werd het spoorwegennet uitgebreid en kon je van Tilburg naar Den Bosch en dan verder naar Nijmegen en zo naar Cleef in Duitsland (toen: Pruisen). Het duurde dus even voor Gihoul zijn zin kreeg!